निन्द्रा लाग्दा हाइ आउनुको मुख्य कारण यस्तो छ

मानिसलाई निन्द्रा लाग्दा “हाइ आउनु” (yawning) एकदम सामान्य जैविक प्रक्रिया हो। यसको स्पष्ट र एक मात्र कारण अझै वैज्ञानिक रूपमा पूर्णरूपमा पुष्टि भइसकेको छैन, तर केही सम्भावित कारणहरू यस्ता छन्:

१. तापक्रम नियन्त्रण (Brain cooling hypothesis)

कसैकसैले भन्छन् कि हाइ आउनु मस्तिष्कको तापक्रम घटाउने तरिका हो। जब तपाईं थकित हुनुहुन्छ वा निदाउँदै हुनुहुन्छ, मस्तिष्क अलिकति तातो हुन सक्छ। हाइ गर्दा चिसो हावा नाक र मुख हुँदै शरीरमा प्रवेश गर्छ र त्यसले मस्तिष्कलाई चिस्याउने काम गर्न सक्छ।

२.मस्तिष्कलाई अक्सिजन पुर्‍याउने प्रयास

हाइ आउँदा हामी गहिरो सास फेर्छौं, जसले गर्दा बढी अक्सिजन फोक्सोमा जान्छ र त्यसले रगतमार्फत मस्तिष्कसम्म अक्सिजन पुर्‍याउँछ। थकाइ लाग्दा वा निन्द्रा लाग्दा मस्तिष्कको सतर्कता घट्न थाल्छ, त्यसैले शरीर हाइ गरेर मस्तिष्कलाई “जागो राख्ने” प्रयास गर्छ।

३. निद्रा चक्रसँग सम्बन्ध

हाइ प्रायः निन्द्रा आउन लाग्दा, बिहान उठ्दाखेरि, वा धेरै थकाइ लाग्दा आउँछ। यसको मतलब यो निद्रा चक्रसँग गहिरो सम्बन्धित छ — शरीरलाई आरामको आवश्यकता रहेको संकेत हो।

४. संक्रमण र सामाजिक प्रभाव (Contagious yawning)

यदि कोही अर्को मानिसले हाइ गरेपछि तपाईंलाई पनि हाइ आउँछ भने त्यो सामाजिक वा सहानुभूतिसँग सम्बन्धित हुन सक्छ। यो खासगरी मानव र केही जनावरहरूमा देखिन्छ। तर निद्रा लाग्दा आउने हाइ भने अधिक व्यक्तिगत जैविक प्रतिक्रिया हो।

निष्कर्ष:

निन्द्रा लाग्दा हाइ आउनुको मुख्य कारण मस्तिष्कलाई सतर्क राख्न, अक्सिजन पुर्‍याउन र सम्भवतः तापक्रम नियन्त्रण गर्न शरीरको स्वाभाविक प्रतिक्रिया हो। यो निद्राको संकेत पनि हो कि अब तपाईंको शरीरलाई विश्राम चाहिएको छ।

यदि तपाईंलाई अत्यधिक हाइ आउने वा निद्रा समस्या छ भने, त्यो स्लीप डिसअर्डरको संकेत हुन सक्छ — त्यस अवस्थामा डाक्टरको सल्लाह लिनु उपयुक्त हुन्छ।